Foto: Printscreen
Januar 2025.
U okviru programa Regionalna inicijativa za borbu protiv dezinformacija „Centar za borbu protiv dezinformacija Zapadnog Balkana: Razotkrivanje zlonamernih uticaja kroz proveru činjenica i analitičko novinarstvo“, predstavljamo vam novu analizu lažnih vesti i dezinformacionih narativa.
Najskuplja danska reč, ili šta je Srbima toliko smešno oko Grenlanda
Novi američki predsednik Donald Tramp je i pre zvanične inauguracije 20. januara u javnosti iznosio niz (ne)očekivanih kontroverznih spoljnopolitičkih inicijativa i planova, od kojih su određene direktno vezane za tradicionalne američke partnere i političke saveznike – poput Danske. Istaknute namere Donalda Trampa o kupovini/preuzimanju Grenlanda – teritorije koja je pod danskim suverenitetom – od strane njegove (buduće) administracije izazvale su sumnje, zabrinutost i nezadovoljstvo u evropskim političkim krugovima.
Reakcije dela srpske javnosti – prevashodno na društvenim mrežama poput X (bivšeg Tvitera) – kretale su se, pak, u znatno drugačijem pravcu – humora i političke satire. Danima je priličan broj korisnika društvenih mreža objavljivao različite „mimove“, prilagođene stihove narodnih i popularnih pesama ili kreativno reinterpetirane političke izjave – sve što je mahom godinama prisutno u srpskom političkom i javnom diskursu, a bilo je vezano za temu Kosova. Samo što su u ovom „talasu“ Kosovo i Grenland/Danska „zamenili mesta.“ Nekoliko dana kasnije kolumnista domaćeg servisa ruskog državnog medija Russia Today pokušao je da u autorskom tekstu objasni ono što je po njegovom mišljenju „šire“ značenje neosporno kreativnog humora i političke satire na srpskim društvenim mrežama u pogledu odnosa u trouglu SAD-Danska-Grenland.
Autorski tekst pod naslovom „Najskuplja danska reč, ili šta je Srbima toliko smešno oko Grenlanda“ prenesen je i na portalu Srbin.info. Pored svojevrsne kategorizacije sadržaja koji se pojavio u vezi sa ovom temom i paralelama Grenland-Kosovo na srpskim društvenim mrežama, autor je u tekstu ponudio tumačenje, koje obiluje anti-zapadnim i, u kontekstu srpske političke scene, anti-liberalnim narativima.
„Da je grenlandsko pitanje pogodilo nerv srpske javnosti verovatno najrečitije svedoče, doduše malobrojne, ali veoma simptomatične reakcije tzv. drugosrbijanaca, građanista, odnosno kmetovske elite,“ konstatuje se u tekstu, uz oštru kritiku pro-zapadno orjentisanog dela srpske javnosti, praćenu nipodaštavajućim etiketiranjem. Autor je nastavio u još radikalnijem tonu tvrdnjom kako „kolektivno ne raspolažu sa dovoljnim brojem moždanih ćelija da zahvate grenlandski fenomen u svoj njegovoj kompleksnosti (sa humorom stoje još lošije), ali nepogrešivo detektuju situacije oko kojih se među Srbima javlja društveni konsenzus i po automatizmu dižu glas da objasne da je u pitanju nešto loše.“
Sa pozicije samoproklamovane patriotske autentičnosti i superiornosti, autor svoj stav prema zaista malobrojnim kritičarima političkog humora na društvenim mrežama oko Grenlanda i Kosova uopštava i projektuje na mnogo širi deo pro-zapadno orjentisane javnosti u Srbiji. Nadovezuju se tvrdnje da upravo oni već decenijama „zaluđuju srpski narod samomrzačkim, autokolonijalnim i kompradorskim formulama, mantrama i bajalicama“, uz kontra-isticanje kako „srpski narod kolektivno demonstrira…koncentrovanu kulturnu reakciju na geopolitička događanja…zato što je u pitanju intrigantno svedočanstvo o jedinstvenom stanju nacionalnog duha.“
Zaključno se naglašava da je „ta slobodna igra malignom zapadnom propagandom svedočanstvo koliko je srpska javnost na nju imuna i to je verovatno upravo ono što toliko jedi i živcira naše zapadno orjentisane sugrađane.“ Tekst koji je inicijalno objavljen baš na srpskom servisu ruskog državnog medija je na ovaj način proširio analizu kreativnog i za većinu simpatičnog humora u pogledu „slučaja Grenland“ u tendenziocnu kritiku pro-zapadno orjentisane javnosti u Srbiji i promociju od ranije utemeljenih anti-zapadnih narativa.
Autor: Igor Mirosavljević
