Foto: Freepik
Video u kojem australski novinar manipulativno tumači procente ugljendioksida u atmosferi podijeljen je na društvenim mrežama uz netačne tvrdnje da su klimatske promjene “prevara”.
Na Facebook profilu Marije Stojaković, prominentne figure antivakcinacijskog pokreta u regionu, 10. augusta 2024. godine objavljen je video u kojem se negira utjecaj ljudskih aktivnosti na klimatske promjene. Video je podijeljen uz sljedeći opis:
KLIMATSKE PROMENE SU VELIKA PREVARA
Video se sastoji od segmenata iz dijaloške emisije “Q+A” (hashtag emisije #QandA vidljiv je na snimku), emitovane na kanalu Australian Broadcasting Corporation (ABC), i iz programa australskog informativnog kanala Sky News. U videu govori bivši australski radijski voditelj Alan Jones, koji optužuje političare da ne razumiju dovoljno klimatske promjene, budući da čak ne znaju ni koliko ugljendioksida ima u atmosferi, i da skupim mjerama protiv klimatskih promjena uništavaju australsku ekonomiju.
Podatak da u atmosferi ima 0,04% ugljendioksida i da 3% od toga čine emisije zbog ljudskih aktivnosti predstavlja kao “dokaz” da je ljudski utjecaj na klimatske promjene zanemariv.
[Ugljen-dioksida] ima 0,04% u atmosferi. A od tih 0,04%, ljudi u cijelom svijetu kreiraju 3%. A od tih 3% Australija kreira 1,3%. Ako imamo 0,04% ugljen dioksida u atmosferi, a ljudi su odgovorni za 3% od tih 0,04%, a Australija je odgovorna za 1,3% od 3% u tih 0,04% to je kao kada bi rekli da granula šećera na Harbour Bridgeu zaprljala most, pa treba da se čisti. Sigurno da ako politička partija ne zna količinu ugljen dioksida u atmosferi, treba da se zapitamo zašto uništavaju ekonomiju.
Objava je ostvarila značajan broj interakcija na Facebooku. Video je objavljen još nekoliko puta na Facebooku i na YouTube kanalu Marije Stojaković (1, 2, 3).
Šta su činjenice?
Negiranje ljudskog utjecaja na klimatske promjene, pa čak i negiranje klimatskih promjena kao takvih, rašireno je na društvenim mrežama. U nekoliko navrata analizirali smo netačne tvrdnje i teorije zavjere koje negiraju klimatske promjene i globalno zatopljavanje (1, 2, 3).
Australija zaista doprinosi nešto iznad 1% u ljudskim emisijama ugljendioksida i 14. je u svijetu po emisijama ovog gasa, prema organizaciji za naučna i industrijska istraživanja Komonvelta (eng. Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation/CSIRO). Prema podacima ove organizacije iz juna 2023. godine, Australija je ispustila 465,2 miliona tona CO2 u atmosferu, što je 0,8% više u poređenju s podacima iz juna 2022. godine.
Ugljendioksid jeste dio atmosfere, ali ljudska aktivnost uzrokuje emisije ovog gasa koje povećavaju njegovu koncentraciju u atmosferi i dovode do klimatskih promjena na globalnom nivou. Kako smo naveli u analizi teorije zavjere da su klimatske promjene “prevara”, objavljenoj u julu 2023. godine, ovako povišena koncentracija ugljendioksida u atmosferi stvara efekat staklene bašte. U spomenutu analizu uvrstili smo i unos o ugljendioksidu iz hrvatske enciklopedije.
Ugljikov dioksid jedan je od prirodnih stakleničkih plinova nužnih za regulaciju temperature na Zemlji (→ efekt staklenika). Njihova je koncentracija u troposferi bila prirodno uravnotežena do početka industrijskog doba (1850), kada je započeo njezin porast. Povećana koncentracija tih plinova uzrokuje prekomjerno zagrijavanje Zemlje (globalno zagrijavanje), što rezultira velikim klimatskim poremećajima (topljenje ledenih kapa, poplave, uragani i sl.) koji bi Zemlju mogli učiniti posve neprikladnom za život. Od početka industrijalizacije koncentracija ugljikova dioksida u atmosferi povećala se za ~35%, uglavnom zbog izgaranja fosilnih goriva i uništavanja šuma. Globalno zagrijavanje prepoznato je kao ozbiljan problem tek tijekom 1990-ih.
Kako NASA objašnjava, ugljendioksid u atmosferi zagrijava planetu, odnosno zadržava toplotu koja dolazi od Sunca, i tako dovodi do klimatskih promjena. U članku koji je u februaru 2021. godine objavljen na stranici klimatskog fakulteta Univerziteta Columbia u New Yorku detaljno je objašnjeno kako ugljendioksid uzrokuje klimatske promjene. Podatak da se u atmosferi nalazi “samo” manje od jedan posto ugljendioksida je tačan, ali je manipulativno prikazan. Povećanje tog udjela predstavlja problem i stvarnu opasnost te uzrokuje ubrzane klimatske promjene. Devedeset i devet posto atmosfere sastoji se od azota i kisika. Međutim, ovi elementi ne “upijaju” infracrvenu radijaciju od Sunca koju Zemlja “vraća” nazad u svemir. Gasovi koji to mogu i koji čine 1% atmosfere su ugljendioksid i vodena para, te tako zadržavaju određeni nivo temperature u atmosferi, što kreira efekat staklene bašte.
Povećanje nivoa CO2 u atmosferi dovodi do zagrijavanja okeana, što automatski povećava i procenat vodene pare. Udio vodene pare u atmosferi ne može se kontrolisati, ali emisije CO2, uglavnom usljed sagorijevanja fosilnih goriva, mogu. U članku je dalje navedeno sljedeće:
Naučnici govore da, ukoliko se razina ugljendioksida udvostruči, to može dovesti do povećanja prosječne temperature Zemlje između dva i pet stepeni Celzijusa. Mi već povećavamo količinu energije koja se vraća na Zemlju. Zbog efekta staklene bašte, ovo uzrokuje globalno zatopljavanje s brojnim razarajućim utjecajima.
Prema podacima Američke agencije za zaštitu okoline EPA (eng. United States Environmental Protection Agency/EPA), ljudska aktivnost danas uzrokuje emisije od preko 30 milijardi tona ugljendioksida godišnje. Ove emisije dovele su do povećanja udjela ovog gasa u atmosferi za više od 40% od predindustrijskog perioda, odnosno 18. stoljeća.
Kako je objašnjeno na američkoj internet-stranici koja je namijenjena nauci i informacijama o klimi i klimatskim promjenama Climate.gov u članku objavljenom u aprilu 2024. godine pod nazivom “Klimatske promjene: Atmosferski ugljendioksid”, koncentracija ugljendioksida u atmosferi povećava se velikim dijelom zbog sagorijevanja fosilnih goriva za proizvodnju energije.
Fosilna goriva, poput uglja i nafte, sadrže ugljik koji su biljke izvlačile iz atmosfere milionima godina putem fotosinteze; mi vraćamo taj ugljik u atmosferu u svega nekoliko stotina godina.
Reuters se također u članku iz januara 2024. godine bavio netačnim tvrdnjama da udio ugljendioksida u atmosferi nije zabrinjavajući.
Shodno navedenom, tvrdnju da je ljudski utjecaj na klimatske promjene zanemariv jer ugljendioksid od emisija koje uzrokuju ljudi čini mali udio u količini ovog gasa u atmosferi ocjenjujemo kao manipulisanje činjenicama. Tvrdnju da su klimatske promjene prevara ocjenjujemo kao teoriju zavjere.
(Raskrinkavanje.ba)
