Foto: president.gov.ua

Ky artikull u botua për herë të parë nga Vërtetmatës-i (Maqedonia e Veriut), në kuadër të projektit “Qendra kundër dezinformatave në Ballkanin Perëndimor: ekspozimi i ndikimeve të rrezikshme përmes gazetarisë mbikëqyrëse”

Një lajm i rremë që pretendonte se Zelenski kërkoi një ftesë për inaugurimin e Trumpit tre herë dhe ishte refuzuar u përhap përmes një fotografie nga ekrani, gjoja nga një postim i Donald Trump Jr., i cili nuk gjendet askund në formën e tij origjinale, duke treguar se pamja e ekranit është thjesht një fotomontazh.

Në një postim në rrjetin social Facebook thuhet:

Presidenti ukrainas Zelenski kërkoi tre herë që të ftohej në inaugurimin e Donald Trump, por u refuzua, tha Donald Trump Jr.

Ky është dezinformim, i cili ishte tashmë në 19 janar 2025. Ajo u ekspozua nga faqja ukrainase e kontrollit të fakteve StopFake, dhe të nesërmen e përjavshmja amerikane Newsweek bëri të njëjtën gjë. Volodymyr Zelenski nuk kërkoi ftesë për inaugurimin e homologut të tij amerikan Donald Trump dhe lajmi nuk u bë i ditur nga djali i tij Donald Trump Jr.

Nuk është sekret që Trump Jr ka një mendim negativ për Zelensiyn dhe madje tallet me të në rrjetet sociale si një “fëmijë i llastuar” ose një “lypës” që vazhdimisht kërkon diçka nga SHBA (para, ndihmë ushtarake, etj.), prandaj disa besuan se ai gjithashtu kërkoi një ftesë për inaugurimin dhe se Trump Jr. e shpalli atë lajm, por kjo nuk është e vërtetë.

Edhe nëse Trump Jr. e ka bërë të ditur këtë, duhet theksuar se ai nuk është president i SHBA-së dhe as ndonjë zyrtar i lidershipit politik atje, por është thjesht një biznesmen, ndaj deklaratat dhe qëndrimet e tij nuk janë deklarata dhe pikëpamje të Uashingtonit zyrtar.

Sa i përket qëndrimit të Uashingtonit zyrtar, në një konferencë për shtyp më 16 dhjetor 2024, kur u pyet nëse Zelenski ishte ftuar në inaugurim, Trump u përgjigj (në përkthim):

Jo. Por nëse ai dëshiron të vijë, do të isha i lumtur ta kisha këtu.

Deklarata është e shkurtër dhe disi kontradiktore dhe prej saj kuptojmë se Trump nuk e ka ftuar Zelenskin, por edhe se nuk ka qenë kundër ardhjes së tij. Ndoshta Trump donte të thoshte se do t’i dërgonte një ftesë Zelenskit nëse ai do të këmbëngulte vërtet për të. Por çfarëdo që donte të thoshte Trump, ai nuk përmendi se Zelenski kishte kërkuar një ftesë dhe as që atij i ishte refuzuar një ftesë.

Meqë ra fjala, le të përmendim se njerëzit mund të vijnë në përurim edhe pa ftesë, nëse sigurojnë bileta, të cilat janë falas për qytetarët amerikanë dhe që ndonjëherë rishiten jozyrtarisht ose me ftesa speciale VIP për mysafirë të pasur që janë të gatshëm të dhurojnë shuma të mëdha. Por Zelenski është ende kreu i një shteti të huaj dhe jo shumë i pasur, kështu që nuk ka gjasa që Trump të ketë menduar për ndonjë nga këto opsione.

Dezinformimi se Zelenski kishte kërkuar një ftesë tre herë dhe ishte refuzuar filloi të përhapet në mediat sociale diku para ditës së inaugurimit, 20 janar 2025, fillimisht përmes një pamjeje nga ekrani, gjoja marrë nga një postim i Trump Jr., por Newsweek nuk ishte në gjendje ta gjente atë në formën e tij origjinale. Pra, ai “lajm” bazohet në një screenshot të rremë, që në fakt është një fotomontazh.

“Screenshot” përmban deklarata aktuale të Zelenskit në lidhje me inaugurimin e Trump, por të nxjerra jashtë kontekstit dhe ai i bëri ato për podcast-in e Lex Friedman, i cili u publikua më 5 janar 2025. Zelensky tha si vijon për inaugurimin:

Do të doja të isha mysafir atje, sigurisht. Do të shoh si do të zhvillohet lufta atëherë, sepse ka momente vështirësish, përshkallëzimi, shumë sulme me raketa etj. Por, sinqerisht, nuk do të mundem. Nuk mund të vij, veçanërisht jo në mes të një lufte, nëse Presidenti Trump nuk më fton personalisht.

Ndryshe nga sa pretendojnë lajmet e rreme, Zelenski nuk po kërkon ftesë këtu si një fëmijë i llastuar dhe ajo që citohet këtu mund të ketë dy kuptime. E para është se Zelenski thjesht po shpall se nuk mund të shkojë në inaugurim nëse nuk është i ftuar, por nuk insiston të ftohet, dhe kuptimi i dytë është se ai mund të ketë dashur ta përdorë atë vizitë në SHBA për një takim personal me Trump, prandaj po flet për një ftesë personale nga Trump, por këtë do ta shpjegojmë pak më vonë.

Në të njëjtën kohë, Zelenski ndan këtu dilemat që e mundojnë në lidhje me inaugurimin. Në parim, ai do të donte të merrte pjesë, por pyet nëse do të ishte e përshtatshme në mes të luftës. Dilemave të tij, ai shton si më poshtë:

Nuk jam i sigurt nëse është e përshtatshme për mua të vij, sepse e di që, në përgjithësi, liderët botërorë, për disa arsye, zakonisht nuk ftohen në inaugurimet e presidentëve të Shteteve të Bashkuara të Amerikës.

Politikanët e huaj zakonisht nuk ftohen në inaugurimet presidenciale në Shtetet e Bashkuara, kështu që Zelensku po pyet nëse do të ishte e përshtatshme që ai të merrte pjesë në inaugurimet e Trump. Por Trump e theu këtë zakon duke ftuar: Xi Jinping (Kinë), Nigel Farage (Britani), Mateusz Morawiecki (Poloni), Giorgia Meloni (Itali), Javier Millei (Argjentinë), Jair Bolsonaro (Brazil) dhe të tjerë. Interesant është fakti se në listë nuk përfshiheshin disa politikanë të huaj shumë të rëndësishëm si: Keir Starmer (Britani), Emmanuel Macron (Francë), Olaf Scholz (Gjermani) dhe Ursula Von Der Leyen (BE).

Trump i zgjodhi mysafirët e huaj jo aq për rëndësinë e tyre, sa për atë se sa të afërt ishin ideologjikisht me të dhe mes tyre dominojnë të djathtët, konservatorët etj. Edhe pse Viktor Orban (Hungari) mund të përshkruhet si i tillë, ai, çuditërisht, nuk ishte i ftuar.

Këtu kuptojmë se shumë politikanë të njohur nuk kanë marrë një ftesë dhe jo të gjithë ata që kanë marrë një e kanë përfituar prej saj, kështu që nuk është disfatë apo diçka për t’u tallur që Zelenski nuk mori pjesë në inaugurim. Dhe, në fund, ai ende mori një ftesë, të cilën e shpjegoi në një intervistë me Piers Morgan më 4 shkurt 2025:

Trump më ftoi në inaugurimin e tij, por më ftoi në një mënyrë shumë të përgjithshme, ndoshta si liderët e tjerë. Nuk jam në dijeni se kë ftoi personalisht apo ndryshe, por besoj se na duhet kohë të ulemi dhe të flasim se si ta mbyllim luftën dhe na duhet kohë për këtë dhe në momentin e inaugurimit, mendoj se ai do të ketë çështjet e veta në rend dite.

Pra, në një moment, Zelenski mori një ftesë, por vendosi të mos shkonte në ngjarje, sepse e kuptoi që Trump nuk do të kishte kohë për takime personale dhe përparësia e Zelenskit nuk ishte shëtitjet dhe festat pa qëllim, por zgjidhja e problemeve me të cilat përballej Ukraina. Ndoshta pikërisht ky është kuptimi i shprehjes “ftesë personale”, të cilën e kemi hasur më herët.

Zelenski nuk kërkoi një ftesë apo takim të tillë personal, por vetëm deklaroi se do të udhëtonte në Shtetet e Bashkuara nëse merrte një të tillë. Përndryshe, ai mendonte se do të ishte e papërshtatshme të udhëtonte për festa në mes të luftës.

Gjithashtu duhet pasur parasysh se këto deklarata ai i ka bërë në intervista, nga të cilat tashmë kemi parë regjistrime, domethënë në një bisedë të lirë me përkthim simultan, ku disa gjëra mund të kenë humbur në përkthim apo të ngjashme. Këtu pamë deklarata, disa prej të cilave ishin konfuze, të shkurtra ose kontradiktore, si dhe disa dilema dhe hezitime, por, gjithsesi, nuk pamë asnjë provë që Zelenski kishte kërkuar ftesë tri herë, por ishte refuzuar.

Duke marrë parasysh të gjitha të deklaruara deri më tani, ne e vlerësojmë njoftimin si të pavërtetë.