Foto: Kolazh Kanva

Ky artikull u botua për herë të parë nga Vërtetmatës-i (Maqedonia e Veriut), në kuadër të projektit “Qendra kundër dezinformatave në Ballkanin Perëndimor: ekspozimi i ndikimeve të rrezikshme përmes gazetarisë mbikëqyrëse”.

Mediat maqedonase kanë raportuar shkrimin “Për fat të keq, Trump kishte të drejtë për Ukrainën” të Alan Kuperman, dhe megjithëse ai është doktor i shkencave politike, artikulli përmban rrëfime banale propagandistike të Kremlinit, të cilat i dëgjojmë prej 11 vitesh.

Shkruan: Vangel Bashevski

Pas ardhjes në pushtet të Donald Trump, në SHBA ka pasur një degradim të diskursit publik, ndaj nuk merret më parasysh saktësia faktike e asaj që deklarohet. Trump pretendoi se Volodymyr Zelenski është një “diktator pa zgjedhje” dhe një dezinformim i tillë rus u përhap nga diplomati Richard Grenell dhe gazetari Tucker Carlson, madje edhe një doktor i shkencave politike dhe asistent profesor universitar, Alan Cooperman, nga i cili prisnim diçka më të qëndrueshme.

Off.net.mk e publikoi artikullin e tij, prandaj le ta analizojmë duke përdorur origjinalin në anglisht, sepse Off.net.mk ka bërë disa lëshime dhe gabime në përkthimin e tyre.

Për protestat e Euromaidanit

Kuperman fillimisht i referohet protestave në Ukrainë, të njohura si Euromaidan, pastaj thotë:

Së pari, siç u dokumentua kohët e fundit nga prova të shumta mjeko-ligjore dhe madje u konfirmua nga një gjykatë në Kiev, militantët e krahut të djathtë ukrainas ishin ata që filluan dhunën në vitin 2014 që provokoi pushtimin fillestar rus në juglindje të vendit, përfshirë Krimenë. Në atë kohë, Ukraina kishte një president pro-rus, Viktor Janukoviç, i cili kishte fituar zgjedhje të lira dhe të ndershme.

Aktivistët properëndimorë u përgjigjën me një pushtim kryesisht paqësor të sheshit Maidan të kryeqytetit dhe ndërtesave qeveritare, derisa presidenti ofroi lëshime të rëndësishme në mesin e shkurtit 2014, pas së cilës ata u tërhoqën kryesisht.

Pretendimet e Cooperman janë kryesisht të rreme dhe bazohen në teorinë e konspiracionit të kanadezo-ukrainasit prof. Ivan Kachanovski, i cili promovohet shumë nga media ruse e propagandës RT. Ai përqendrohet në datën më të përgjakshme të protestave, 20 shkurt 2014, kur, sipas Kachanovskit, snajperët antiqeveritar qëlluan si policinë ashtu edhe protestat, me qëllim përshkallëzimin e krizës dhe shpifjen e Viktor Janukoviçit.

Kachanovski dhe Cooperman janë politologë, jo mjekë ligjorë dhe këtë teori e mbështesin me vendimin e gjykatës Sviatoshyn në Kiev të datës 18.10.2023, por nuk bëhet fjalë për ndonjë militant të djathtë, por për policë të njësisë Berkut, të cilët qëlluan kundër protestave. Në të vërtetë, mbrojtja vërtetoi se kishte të shtëna edhe nga disa opozitarë, por gjykata e konsideroi kryengritje legjitime për arsyet e mëposhtme.

Nën diktatin e Rusisë, Yanukovych theu premtimin për integrim evropian të Ukrainës, por edhe me lëvizje të tjera e ktheu atë në një lloj kolonie ruse nën sundimin e tij autoritar (shih: këtu, këtu, këtu dhe këtu), kështu që më 21.11.2013 filloi Euromaidan.

Me përjashtime të rralla, në fillim ishte paqësore dhe qeveria rekrutonte provokatorë (të ashtuquajturit titushka), kështu që nuk ishte e qartë se kush ishte përgjegjës për ato përjashtime. Më 30.11.2013, Euromaidani u shkatërrua brutalisht, gjë që krijoi sfida dhe grumbullime masive në periudhën në vijim.

Më 22.12.2013 brutaliteti i policisë mori viktimën e parë, Pavlo Mazurenko. Më vonë pasuan vrasje të tjera, tortura, zhdukje etj. Më 16.1.2014 i ashtuquajturi ligji diktatorial, i cili kufizoi në mënyrë drakoniane të drejtën e protestës, kështu që më 19.1.2014 Euromaidan u shndërrua në dhunë.

Në trazira, por kryesisht në fazën finale të Euromaidan-it, që nisi më 18 shkurt 2014, vdiqën edhe policë. Por, siç theksuam, fillimisht i gjakosi duart qeveria dhe jo protestuesit.

Yanukovych bëri disa lëshime (amnisti dhe shfuqizimi i disa ligjeve drakoniane), por ai nuk i zgjidhi problemet për të cilat filloi Euromaidan dhe besimi ndaj Yanukovych ishte tashmë i humbur. Më 21.2.2014 nënshkroi marrëveshjen me opozitën për t’i dhënë fund krizës, por nuk e respektoi.

Në fund, Yanukovych nuk u rrëzua, por u arratis nga Kievi, kështu që më 22 shkurt 2014 u shkarkua nga një procedurë parlamentare (jo ideale, por gjithsesi një procedurë), e votuar nga deputetë të zgjedhur në mënyrë legjitime nga zgjedhjet e 2012, duke përfshirë 36 kolegë të tij partiakë.

Ngjarjet në Krime dhe Donbass

Euromaidan u pasua nga ngjarjet në Krime dhe Donbas, për të cilat Kuperman thotë:

Putin u kundërpërgjigj duke dërguar trupa në Krime dhe armë në rajonin juglindor të Donbasit për të përfituar rusët etnikë që mendonin se presidenti i tyre ishte rrëzuar në mënyrë jodemokratike.

Presidentët vijnë dhe shkojnë, kështu që ky nuk është justifikim për pushtim dhe shkëputje. Këtu nuk ka pasur gjenocid të rusëve etnikë dhe është e paqartë pse Cooperman i thekson ata në tekst – sipas regjistrimit të fundit të vitit 2001, ata nuk janë shumicë në Ukrainën juglindore, përveç në Krime, por jo në masë të madhe. Dhe nuk ka asnjë provë që Rusia ka mbështetje të gjerë atje dhe referendumet nën okupim janë të pavlefshme dhe të refuzuara nga OKB-ja (këtu dhe këtu).

Teza se Rusia ndihmoi rusët në Ukrainë, të cilët u padrejtën nga “përmbysja” e Yanukovych, nuk qëndron. Disa politikanë pro-rusë nga Krimea po mendonin për ndihmën nga Rusia që në 4 shkurt 2014, kur Yanukovych ishte në pushtet. Ata ishin të shqetësuar për ruajtjen e autonomisë së Krimesë në Ukrainë, por Ukraina nuk e revokoi kurrë atë.

Ata përmendën mundësinë e bashkimit me Rusinë për herë të parë më 19 shkurt 2014 por edhe atëherë Yanukovych ishte në pushtet. Megjithatë, nuk kishte një vendim të qartë për shkëputje.

Rusia e zgjidhi këtë për ta me pushtimin e Krimesë, por ka konfuzion se kur filloi pushtimi saktësisht. Në urdhrin rus për kthimin e Krimesë është shënuar data 20.2.2014, por edhe atëherë Yanukovych ishte në pushtet, ndaj rezulton se Rusia ka ndërhyrë ushtarakisht kundër tij.

Konfuzioni u nxit nga Vladimir Putin, i cili mohoi dërgimin e trupave dhe i përshkroi ato në mënyrë të rreme si “kryengritës vendas”. Ata ndërhynë fshehurazi edhe në Donbas, në favor të të ashtuquajturave DNR dhe LNR, të cilat ishin krijime të agjentëve nga Rusia si Igor Girkin-Strelkov dhe Alexander Boroday. 

Marrëveshjet e paqes të Minskut dhe NATO-s

Cooperman flet gjithashtu për marrëveshjet e paqes të Minsk 1 (5 shtator 2014) dhe Minsk 2 (12 shkurt 2015):

Zelenski ka kontribuar në një luftë më të gjerë duke shkelur marrëveshjet e paqes me Rusinë dhe duke kërkuar ndihmë ushtarake nga NATO dhe anëtarësim në pakt.

Ukraina do t’i garantonte Donbasit autonomi të kufizuar politike deri në fund të vitit 2015, të cilën Putin e konsideroi të mjaftueshme për të parandaluar anëtarësimin ose shërbimin e Ukrainës si bazë ushtarake e NATO-s.

Me pushtimin e Krimesë në shkurt 2014, Rusia shkeli të gjitha normat ndërkombëtare, përfshirë Memorandumin e Budapestit, kështu që Kuperman nuk ka të drejtë të ankohet se Ukraina ka shkelur diçka dhe trupat ruse kanë ndërhyrë fshehurazi në luftën e Donbasit.

Ata fituan betejën për Ilovaisk, dhe Minsk 1 iu imponua Ukrainës. Ai siguroi vetëqeverisje brenda Ukrainës për një pjesë të Oblasteve Donetsk dhe Luhansk (për DPR dhe LPR), për të cilat Ukraina miratoi një ligj përkatës. Por duhet të kishte zgjedhje në DPR dhe LPR në përputhje me ligjet e Ukrainës, të cilat DPR dhe LPR i shkelën me “zgjedhjet” e tyre pa monitorim nga OSBE.

Ukraina gjithashtu shkeli disi, por jo aq sa  DPR dhe LPR, pas të cilave, megjithatë, qëndronte Rusia shumë më e fortë. Trupat e saj më pas ndërhynë në betejat për aeroportin e Donetskut dhe qytetin Debaljcevo, ku ata fituan, kështu që në fillim të 2015 Minsk 1 tashmë kishte dështuar.

Pasoi Minsk 2, i cili nuk shkoi shumë më mirë, prandaj referimi i atyre marrëveshjeve është i pakuptimte dhe përkthimi i gabuar i Off.net.mk krijon përshtypjen se ato marrëveshje e ndaluan Ukrainën të anëtarësohet në NATO. Por NATO nuk përmendet në ato marrëveshje.

Kuperman pretendon se ukrainasit nuk e zbatuan deri në fund vetëqeverisjen, gjë që zemëroi Putinin, i cili do të ishte i kënaqur me të dhe nuk do të kishte përshkallëzuar konfliktin. Kjo bazohet në tezën e rreme ruse se edhe vetëqeverisja ofronte të drejtën e vetos dhe se DPR dhe LPR mund të bllokonin kështu hyrjen e Ukrainës në NATO, por një e drejtë e tillë nuk ishte parashikuar.

Meqë ra fjala, aspirata e Ukrainës për t’u anëtarësuar në NATO u shfaq shumë përpara se Zelenski të vinte në pushtet, që nga vitet 1990 dhe 2000, madje Ukraina ka një marrëveshje të veçantë me NATO-n, por në pakt, megjithatë, nuk ka konsensus për pranimin e saj. Franca dhe Gjermania ishin kundër saj qysh në vitin 2008, ndaj është një mit që NATO këmbënguli të zgjerohej.

Dhe edhe nëse NATO do ta pranonte Ukrainën, ajo nuk do të ishte një kërcënim për Rusinë. NATO ka qenë në kufijtë e Rusisë që nga viti 1949 përmes Norvegjisë dhe më vonë: Polonia (1999), Balltiku (2004) dhe Finlanda (2023) hynë në pakt, kështu që nëse NATO donte të sulmonte Rusinë, kishte nga ku ta bënte dhe nuk kishte nevojë për Ukrainën për këtë. NATO thjesht nuk dëshiron të sulmojë Rusinë.

“Nxitësi” Biden dhe “paqebërësi” Trump

Së fundi, Cooperman thotë:

Duke pasur parasysh se Ukraina ishte ekzistencialisht e varur nga ndihma ushtarake e SHBA-së, nëse Presidenti Biden do të kishte këmbëngulur që Zelenski të përmbushte kërkesën e Putinit, kjo do të kishte ndodhur. Në vend të kësaj, Biden me keqardhje ia la vendimin Zelenskit dhe u zotua se nëse Rusia pushton, SHBA-të do të përgjigjen “me shpejtësi dhe vendosmëri”.

Ky premtim inkurajoi në mënyrë tragjike Ukrainën të vazhdojë luftën në pritje të ndihmës së mundshme ushtarake vendimtare nga Shtetet e Bashkuara, të cilën Biden ka refuzuar ta dërgojë nga frika e përshkallëzimit bërthamor.

Nëse Trump do të ishte president, ai ndoshta nuk do të jepte një çek të tillë bosh, kështu që Zelenski nuk do të kishte shumë zgjedhje përveçse të zbatonte marrëveshjet e Minskut për të shmangur luftën.

Sipas Cooperman, Joe Biden nxiti një konflikt duke premtuar ndihmë ushtarake dhe Trump do ta shmangte atë diplomatikisht, por kjo nuk është e vërtetë. Trump është presidenti i parë i SHBA-së, i cili (siguroi) armë Ukrainës (raketëhedhës FGM-148 Javelin, etj.) në vitin 2017-18. Kjo është e çuditshme, duke pasur parasysh që Trump tani po i afrohet Rusisë, por ai është vetë-kontradiktor dhe i paparashikueshëm.

Dhe nuk është e vërtetë që premtimet e Joe Biden ishin boshe – ai i dha shumë ndihmë Ukrainës, megjithëse, me të vërtetë, hezitoi për shkak të kërcënimit bërthamor, ndaj nuk reagoi aq shpejt dhe me vendosmëri sa premtoi. Por, pavarësisht nëse Biden premtoi diçka, Zelenski, si president i Ukrainës, duhej ta mbronte atë dhe të mos përmbushte dëshirat e agresorit – siç kërkon Cooperman.

Ai duket se dëshiron që Ukraina të kapitullojë, të cilën e maskon me shprehje të herëpashershme simpatie për të dhe dënime të buta të Rusisë, dhe ka shembuj të kësaj në tweet-et e tij dhe një nga artikujt e tij të vitit 2022.

Dhe Rusia e terrorizoi Ukrainën në kohën cariste dhe sovjetike, kur nuk kishte Biden, as Zelenski, as NATO dhe asnjë nga ato që Cooperman merr si justifikim për agresionin dhe ne kemi shkruar për atë histori më të largët: këtu, këtu, këtu dhe këtu.