Foto: kolazh nga DIEGO EFRAIN CADILLO TRUJILLO nga Pixabay dhe Presidenti i Ukrainës nga Ukraina nga Wikimedia Commons

Ky artikull u botua për herë të parë nga Vërtetmatës-i (Maqedonia e Veriut), në kuadër të projektit “Qendra kundër dezinformatave në Ballkanin Perëndimor: ekspozimi i ndikimeve të rrezikshme përmes gazetarisë mbikëqyrëse”.

Një video e re po qarkullon në rajon duke pretenduar në mënyrë të rreme se Volodymyr Zelenski bleu aksione në një kompani që operon një minierë në Afrikën e Jugut me vlerë 1.6 miliardë dollarë. Por, edhe pse videoklipet nga videoja janë autentike, audio është krijuar duke përdorur inteligjencën artificiale. Televizioni i Afrikës së Jugut konfirmoi se nuk ka prodhuar asnjë përmbajtje për këtë temë, ndërsa kompania në fjalë konfirmoi se nuk ka pasur ndryshim në menaxhim apo pronësi.

Shkruar: Matej Troyachanec

Nëse besoni vetëm në dezinformatat e vitit të kaluar, Volodymyr Zelenski dyshohet se ka shpenzuar pothuajse gjysmë miliardë dollarë fonde të huaja të destinuara për mbrojtjen e Ukrainës. Tani, reparti po rritet me 1.6 miliardë dollarë, pasi dezinformata të reja po qarkullojnë përsëri, duke pretenduar se presidenti ukrainas bleu 51% të aksioneve në kompaninë “Northam Platinum Ltd” e cila operon një minierë platini në Afrikën e Jugut.

Si në të gjitha rastet e mëparshme, edhe ky lajm nuk është i vërtetë. Para së gjithash, video është edituar duke përdorur një kombinim të pamjeve reale dhe pamjeve të rreme (imazhe), dhe audio është bërë me inteligjencë artificiale që të tingëllojë e besueshme. Në video shihet se “lajmi” është publikuar nga transmetuesi publik i Afrikës së Jugut SABC, por media nuk e ka publikuar një lajm të tillë dhe publikisht po “distancohet” nga lajmet e rreme. Së fundi, ndryshimi i pretenduar i pronësisë së kompanisë është mohuar nga vetë kompania “Northam Platinum Ltd”. Ky lajm u kontrollua nga kolegë nga Factograf (Kroaci), Raskrinkavanje (Mali i Zi), Istinomer (Serbi), Greqia Fact Check, Delfi dhe 15minuti (Lituani), Demagog (Republika Çeke), Stop Fake (Ukrainë), Maldita (Spanjë), Lead Stories (SHBA).

Ky dezinformim ka filluar të përhapet përmes videos së mëposhtme (arkivuar këtu): 

Si fillim, siç mund ta shihni, logoja e stacionit televiziv të Afrikës së Jugut SABC mund të shihet qartë në video. Duke kërkuar postimin e tyre, nuk gjetëm asnjë lajm që përmend kompaninë “Northam Platinum” në lidhje me presidentin ukrainas.

Nuk ka asnjë përmbajtje në mediat sociale të SABC News që do të konfirmonte ekzistencën e kësaj video ose një lajm shoqërues që do të konfirmonte informacionin si autentik. Jo vetëm kaq, por nga llogaria zyrtare e X (Twitter), ABC konfirmoi se ishte lajm i rremë:

Më pas, ne shqyrtuam informacionin rreth “Northam Platinum Ltd.” Kompania prodhon platin në Afrikën e Jugut dhe ka operacione minerare kryesisht në tre miniera – Zondereinde, Buijsendaal dhe Oland.

Duke kërkuar njoftimet dhe lajmet nga faqja e tyre zyrtare, gjithashtu nuk kishte njoftime në lidhje me ndryshimin e menaxhimit ose aksioneve në kompani (arkivuar këtu). Përveç kësaj, kolegët nga Delphi kontaktuan vetë kompaninë. Ata më pas konfirmuan se ishin lajme të rreme dhe se nuk kishte pasur asnjë ndryshim, as që Zelenski ose ndonjë nga bashkëpunëtorët e tij kishin blerë një aksion në kompani:

“Të gjithë artikujt në media, videot dhe postimet në mediat sociale që pretendojnë se presidenti ukrainas Volodymyr Zelenski ka blerë një aksion në Northam Platinum janë të rreme. Northam konfirmon se aksionet tona mbeten të pandryshuara,” shkroi përfaqësuesja e komunikimit e kompanisë, Cherile Lakmidas, në një letër drejtuar Delphi.

Së fundmi, siç shkruajnë kolegët e Lead Stories, ata analizuan videon me dy mjete digjitale që kontrollojnë nëse përmbajtja është krijuar nga inteligjenca artificiale, DeepFake-o-Meter dhe Hiya. Sipas rezultateve që ata kanë marrë, audio nga video materiali ka shumë të ngjarë të mos jetë autentike.

“Pra, edhe pse pamjet video nga kronika në video janë autentike, audioja është krijuar artificialisht. Televizioni i Afrikës së Jugut ka konfirmuar se nuk ka realizuar përmbajtje mbi këtë temë. Kompania që përmendet ka konfirmuar se nuk ka pasur asnjë ndryshim në drejtim apo në pjesën e pronësisë.”

Ne do të përsërisim veten si gramafon i prishur, sepse lajme të tilla i kemi shqyrtuar shumë herë – shiko këtu, këtu, këtu, këtu, këtu, këtu, këtu, këtu, këtu dhe këtu. Por asnjë lajm i vetëm që pretendon se presidenti ukrainas Zelenski ka blerë gjëra luksuze me paratë publike të destinuara për luftën kundër Rusisë është dezinformim.