Në rrjetet sociale vërehen dukuri aktuale të antikatolicizmit dhe manipulohen ndjenjat ortodokse të qytetarëve maqedonas. Një promovim i tillë i antikatolicizmit vjen ose nga fqinjësia ose nga Rusia dhe kjo shihet qartë nga retorika e përdorur në sulme të tilla. Edhe pse maqedonasit janë kryesisht ortodoksë, antikatolicizmi nuk ka traditë këtu. Maqedonia osmane vuajti shumë nga propaganda kishtare ortodokse e fqinjëve të saj, e cila ishte asimiluese dhe disa në të kaluarën gjetën shpëtimin prej saj në bashkëpunim me Vatikanin, që ekziston edhe sot

Shkruan: Vangel Bashevski

Në rrjetet sociale tashmë ka një antikatolicizëm të sapokrijuar, që tek ne nuk ka asnjë bazë apo traditë reale historike dhe që herë pas here importohet nga fqinjësia, por edhe nga më larg, nga Rusia, ku armiqësia ndaj Vatikanit është më e theksuar. Ka postime në rrjetet sociale që nxjerrin retorikë anti-katolike, të mbushura me propagandë të Kremlinit, teori konspirative, shtrembërime historike dhe të ngjashme.

Shembuj nga rrjetet sociale

Politikani Ljupço Palevski (i cili atëherë dyshohej për vrasje) ka bërë thirrje për pastrimin e KOM-it nga instalimet e huaja, të cilat i shërbejnë Vatikanit (Satanit) – siç u shpreh ai. Po ashtu pretendohet se ishte një “tretje me gishtin ciazian” për të diskredituar vizitën e kreut të Ministrisë së Jashtme ruse, Sergej Lavrov, në samitin e OSBE-së, i cili atëherë u mbajt në Shkup. Ajo vizitë ishte e diskutueshme për shkak të pushtimit rus të Ukrainës dhe sipas njoftimit, ishte një luftë e Vatikanit satanik kundër Rusisë.

Postimi i mëposhtëm lokalizon instalime të tilla në manastirin e Bigorit dhe sipas saj ata fshehën të vërtetën se Jezusi ishte djali i Kleopatrës dhe trashëgimtari i mbretërisë maqedonase dhe Vatikani e zëvendësoi fjalën maqedonas në Bibël në mënyrë tinëzare me hebrenjtë.

Luciferi këndohet në meshën e Vatikanit – siç pretendohet nga një botim tjetër, i cili refuzon me forcë ekumenizmin (bashkëpunimin midis besimeve të ndryshme të krishtera), të cilin e barazon me Satanizmin. Në shënjestër të atij njoftimi është edhe kreu i KOM-it, i cili kritikohet se e vlerëson pozitivisht bashkëpunimin me Vatikanin dhe se gjoja dëshiron t’i bashkojë besimtarët maqedonas në atë “kishë satanike”.

Ai e ka inat edhe pse e ka quajtur Vatikanin – Selinë e Shenjtë, që për të nuk duhet të jetë e shenjtë, duke treguar kështu se është “antikrishtit”, dhe në komentet nën postim, autori i tij e argumenton këtë me burime nacionaliste serbe. Dhe duke folur për karriget, një postim pyet nëse është e krishterë që Papa ulet në një fron prej ari (gjë që nuk është e vërtetë), ndërsa fëmijët në mbarë botën janë të uritur, por revolta e postit i drejtohet vetëm Papës, jo edhe patriarkut të Kishës Ortodokse të Rusisë, për shembull, e cila gjithashtu gëzon luks.

Disa raporte (këtu dhe këtu) raportojnë se Gordana Siljanovska-Davkova ka diskutuar për një konkordat të mundshëm (marrëveshje speciale) me Vatikanin. Është krejtësisht legjitime të shtrohet pyetja nëse është e mençur dhe nëse do t’i japë më shumë privilegje në vendin tonë (përjashtim nga taksat, nga hetimet penale, etj.), por këto postime pretendojnë në mënyrë të rreme se kjo do të thotë katolicizim apo sindikalizim të besimtarëve të KOM-it . Konkordatet janë nënshkruar nga shumica e vendeve me shumicë ortodokse: Rusia (në 1818 dhe 1847), Mali i Zi (në 1886), Serbia (në 1914) dhe Rumania (në 1927) dhe të gjitha kanë mbetur të tilla deri më sot.

Meqë ra fjala, uniatët janë ish-ortodoksë, të cilët hynë në bashkim me Vatikanin, duke pranuar disa nga rregullat e tyre dhe duke pranuar Papën si autoritet, por duke ruajtur disa nga specifikat e tyre.

Vështrim historik

Në vitin 1054 Skizma e Madhe ndodhi në Krishterim midis Katolicizmit Romak Perëndimor (me qendër në Vatikan, ku dominonte gjuha latine) dhe Ortodoksisë Lindore (me qendër në Patriarkanën Ekumenike të Konstandinopojës, Bizant, ku dominonte gjuha greke). Ajo çoi në urrejtje, luftëra, konvertime të detyruara fetare, etj.

Në vitin 1182 banorët ortodoksë të Konstandinopojës (kryesisht grekë) masakruan shokët e tyre katolikë (kryesisht tregtarë dhe detarë nga Genova dhe Piza) dhe në 1204, kryqtarët katolik, frankët, masakruan banorët ortodoksë të qytetit.

Anti-katolicizmi është ende i pranishëm në mesin e fanatikëve ortodoksë grekë dhe ata mirëpresin çdo përpjekje për paqe me Vatikanin. Një shembull i kësaj është një grup murgjish nga Mali Athos, të cilët hodhën sloganin “Ὀρθοδοξία ἤ θάνατος” (“Ortodoksia ose vdekje”) në vitet 1970.

Një fanatizëm i tillë ekzistonte edhe në Rusinë perandorake, slogani i së cilës ishte: “Ortodoksia, autokracia, kombësia”. Në shekullin e 19-të, aty u shfaq e ashtuquajtura lëvizje. Sllavofilë, të cilët nisën narrativa për “Perëndimin e kalbur”, që është katolik apo protestant dhe si i tillë është “pa shpirt”. Ata bënin thirrje për bashkim sllav, por jo si një bashkim i popujve të barabartë, por si një bashkim i dominuar nga Cari rus dhe Kisha Ortodokse Ruse.

Intoleranca mes tij dhe katolicizmit doli në pah në luftërat ruso-polake. Në territoret që ishin nën sundimin polak, shumë ortodoksë u bashkuan dhe më pas ata ranë nën sundimin rus, gjë që i ktheu në Ortodoksi.

Pasi Polonia dhe Lituania ranë nën sundimin rus, katolikët atje u diskriminuan, disa nga kishat e tyre u shkatërruan ose u shndërruan në ortodokse dhe u ndërtuan të reja, disa prej të cilave u shkatërruan nga Polonia pas pavarësisë së saj në 1918. Edhe pse Rusia nënshkroi një konkordat me Vatikanin, marrëdhëniet e tyre nuk ishin të mira.

Antikatolicizmi është i pranishëm edhe te serbët. Kodi i Dushanit (1349) parashikonte kthimin me forcë në ortodoksinë e atyre që u konvertuan në “herezi latine” (katolicizëm) dhe “azimstvo” (bashkim me bukë pa maja tipike për katolicizmin). Shën Sava, nga ana tjetër, i dënoi katolikët si “injorantë barbarë” në Ligjin e tij të vitit 1219.

Në vitin 1937, në Mbretërinë e Jugosllavisë shpërthyen protesta nga Kisha Ortodokse Serbe kundër nënshkrimit të konkordatit me Vatikanin, që çoi në trazira.

Ai padurim doli në plan të parë në konfliktin serbo-kroat, ndaj regjimi ustash nuk bëri vetëm masakra ndaj serbëve, por edhe konvertimin e tyre me forcë në katolicizëm.

Por gjërat nuk ishin aq të thjeshta. Ustashët nuk ishin kundër Ortodoksisë në tërësi, por kundër Kishës Ortodokse Serbe, kundër së cilës krijuan Kishën Ortodokse Kroate, e cila asimiloi serbët në kroatë ortodoksë. Dhe në shekullin e 19-të, në Dubrovnik u zhvillua një lëvizje kombëtare, anëtarët e së cilës e konsideronin veten serbo-katolikë. Gjithçka është konfuze dhe e diskutueshme, por në përgjithësi, serbët janë ortodoksë dhe kroatët janë katolikë dhe dallimi fetar luan një rol të madh në atë përplasje.

Katolicizmi nuk është aq i përfaqësuar në vendin tonë, ndaj nuk mund të kishte një përplasje të tillë dhe Maqedonia osmane vuajti më shumë nga propaganda e kishës ortodokse fqinje.

Në përputhje me traditat bizantine dhe sistemin osman të miletit, Patriarkana Ekumenike i numëronte të gjithë besimtarët e saj si “grekë”, pavarësisht nga origjina e tyre aktuale etnike dhe asimilimin e tyre e kryente përmes shkollave të saj. Në mesin e atyre “grekëve” më vonë ndodhi një zgjim kombëtar, kështu që u shfaqën rilindasit si vëllezërit Miladinovci dhe Grigor Prliçev, të cilët mbrojtën pavarësinë kishtare-arsimore.

Disa e panë një zgjidhje për këtë në arratisjen nga Patriarkana dhe në bashkim me Vatikanin dhe kjo ndodhi në Kukush në 1859. Sipas dogmave ortodokse, sindikalizmi është praktikisht tradhti – siç e vlerëson kryeprifti dhe teologu grek Prof. Georgios Metalinos, por për Kukushanët ishte më e rëndësishme ruajtja e identitetit të tyre etnik sesa fetar.

Ato kontakte me Vatikanin vazhduan edhe pas krijimit të Maqedonisë së Veriut dhe KOM-it. Kjo nënkuptonte vizita në varrin e Shën Kirilit në Vatikan, bashkëpunimi kulturor dhe shkencor dhe Shoqata e Shkrimtarëve të Maqedonisë e shpalli Papa Gjon Palin II anëtar nderi të saj. Për të gjitha këto flet monografia “Për nder të shenjtorëve Kiril dhe Metodi” e filologes Vera Stojçevska-Antiq dhe gazetarit Sllave Nikollovski-Katin. 

Shumë gjëra kanë ndryshuar që nga viti 1054. Tashmë në vitin 1964 pati një përpjekje për të kapërcyer përçarjen midis katolicizmit dhe ortodoksisë midis Papa Palit VI dhe Patriarkut Ekumenik Athenagora I, dhe në vitin 2001, Papa Gjon Pali II kërkoi falje për masakrën në Kostandinopojë në 1204, por disa ose nuk e dinë këtë ose e refuzojnë.

Tani ka një mundësi për të normalizuar marrëdhëniet mes KOM-it dhe Patriarkanës Ekumenike (që nuk është ideale, por është një hap përpara), por edhe kjo përballet me kundërshtime, ndaj kujtohet fakti se ishte jo në favorin tonë më parë, por edhe për faktin se në të kaluarën e afërt ajo ka ngrohur marrëdhëniet me Vatikanin, në mënyrë që sipas parimit të “fajësisë nga shoqëria” të akuzohet edhe për mëkatet e saj ndaj nesh, gjë që është e pakuptimtë. Është një “rrëmujë” faktesh dhe “faktesh”, kuptimi i të cilit, mesa duket, është se nuk do të ketë normalizim, se kishat ukrainase dhe maqedonase do të jenë përgjithmonë në harresë, se do të ketë përgjithmonë tensione.