Në rrjetet sociale, ambasada ruse përkujton përvjetorët e figurave tona historike, gjë që duket jashtëzakonisht e pazakontë, madje e papërshtatshme, së pari sepse duhet të promovojë vendin e vet dhe jo vendin tonë, së dyti, sepse Rusia nuk ndihmoi me asgjë. Këtë e bën për hir të manipulimit të maqedonasve, disa prej tyre, për fat të keq, naivisht bien pre, e pastaj e përhapin vetë një informacion të ttillë. Madje shkon në pseudohistori, në të cilën kombinohen gjëra të papajtueshme si Goce Dellçev dhe Rusia, e cila madje krijon një imazh të rremë se ka pasur një lloj bashkëpunimi mes tyre. Madje, ambasadori rus deklaroi se rusët “çliruan tokën maqedonase” në Luftën e Parë Botërore, që tashmë është një pseudohistori flagrante dhe ka edhe shembuj të tjerë të tillë.
Shkruan: Vangel Bashevski
Ambasada ruse manipulon traumat historike të maqedonasve duke shënuar përvjetorët e lindjes apo vdekjes së figurave tona historike: Goce Dellçev, Nikolla Karev, Dame Gruev, Gjorçe Petrov dhe Nikolla Rusinski, gjë që është jashtëzakonisht e çuditshme, madje e papërshtatshme.
Është normale që një ambasadë të urojë vendin pritës për festën kombëtare ose të përmend një figurë historike që bashkon dy vendet, por në këtë rast nuk ka një gjë të tillë dhe qëllimi i një ambasade është të prezantojë historinë dhe kulturën e vendit të tij, jo të vendit pritës. Prandaj këto njoftime duken të pakuptimta, por edhe kanë kuptim – është manipulim i maqedonasve që Rusia mendon për ta dhe i mbështet, por në realitet nuk ka ndihmuar asgjë në luftën e heronjve tanë kombëtarë dhe ata janë në Rusi krejtësisht të panjohur.
Me këtë në mendje, është e vështirë të besohet se ato postime janë shkruar nga një rus, ata lënë përshtypjen sikur të jenë shkruar nga një nga autorët vendas. Në një përshtypje të tillë kontribuon edhe toni me të cilin janë shkruar, madje në njërën prej tyre thuhet:
Lavdi e përjetshme heroit që dha jetën për popullin e tij!
Nuk është e qartë se çfarë i detyroheshin Rusisë këta heronjtë tanë për të marrë një trajtim të tillë prej saj, sikur të ishin heronjtë e saj dhe në realitet ajo nuk ishte miqësore me ta. Madje, shumë prej tyre kishin një mendim negativ për politikën ruse dhe të gjitha këto e dëshmojnë burime maqedonase, bullgare, ruse e të tjera. Pavarësisht nga dallimet e tyre, të gjitha këto burime pajtohen se marrëdhëniet midis VMRO-së dhe Rusisë kanë qenë të dobëta.
Për këtë kanë shkruar historiani ynë i njohur Hristo Andonov-Polyanski dhe kolegu i tij Vlado Popovski, i cili ka botuar edhe një libër me atë temë, me të është marrë edhe gazetari Blazhe Minevski. Rusia zhvilloi një luftë të vërtetë diplomatike kundër VMRO-së, në të cilën u shquan: Vladimir Lamsdorff (1845 – 1907), ministër i Punëve të Jashtme të Rusisë; Dimitriy Kapnist (1837 – 1904), drejtor i Departamentit të Azisë në MPJ ruse; Piotr Kapnist (1839 – 1904), ambasador në Vjenë; Viktor Mashkov (1867 – 1932), konsull në Shkup; Ivan Zinoviev (1835-1917), ambasador në Kostandinopojë; etj.
Gjatë vizitës së tij në Sofje në vitin 1902, Lamsdorff u takua me revolucionarët tanë Hristo Tatarçev dhe Hristo Matov, të cilët ia shpjeguan problemet në Maqedoni, por ai u përgjigj me vrazhdësi se nuk erdhi për të marrë këshilla prej tyre, por për t’i dhënë ato nga emri i mbretit. Ai i largoi ata nga një kryengritje dhe këmbënguli që problemet të zgjidheshin me reforma, sepse Rusia atëherë ishte në favor të status quo-së në Ballkan dhe kundër destabilizimit të Turqisë. Dhe pasi u nis kryengritja e Ilindenit, Lamsdorf i rekomandoi asaj që të zbatonte masat më të rrepta kundër kryengritësve, por së paku shtoi që të mos shqetësohej popullata e pafajshme, gjë që nuk respektohej.
Dellçevit nuk i pëlqente absolutizmi perandorak i Rusisë dhe nuk priste asgjë të mirë prej tij, siç shihet nga letra e tij drejtuar shokut Efrem Karanov (1853 – 1927) e datës 17.10.1895. Është botuar në f. 273 në përmbledhjen e letrave të Dellçevit, përgatitur nga Dino Qosev (1901 – 1977) nga Kukushani. Në letër, Dellçevi kritikon disa nga shokët e tij, të cilët shpresonin në ndihmë nga Rusia dhe “tirani rus” – siç shprehej Dellçevi në atë kohë, ndoshta duke iu referuar Carit rus.
Në vitin 1897 Dellçevi vizitoi Odesën, atëherë nën sundimin e Perandorisë Ruse, por ai nuk kishte asnjë bashkëpunim me të. Përkundrazi, ai filloi bashkëpunimin atje me revolucionarët armenë Hristofor Mikaelyan (1859 – 1905) dhe Stepan Zoryan-Rostom (1867 – 1919), të cilët u persekutuan nga Perandoria Ruse si elementë antishtetërorë dhe socialistë me ngjyrë nacionale.
Indoneziani Hristo Shaldev (1876 – 1962) u miqësua edhe me njerëz të përndjekur nga autoritetet ruse, më saktë me revolucionarët ukrainas të Simon Petlyura (1879 – 1926), të cilët ishin shokë të klasës së tij në Seminarin e Poltavës dhe të cilët i prezantoi në aktivitetet e VMRO-së.
Nga ana ruse nuk kishte asnjë dëshirë për të ndihmuar lëvizjen revolucionare maqedonase, siç dëshmon Boris Sarafov në librin “Kujtime” në f. 147. Më 1900 vizitoi gjeneralin rus Alexei Kuropatkin (1848 – 1925), nga i cili kërkoi ndihmë ushtarake, por e priti ftohtë dhe nuk e la as të ulej. Kuropatkin i paralajmëroi kryengritësit “të mos bëjnë marrëzi”, se “Turqia do t’i shtypë” dhe se Rusia nuk do t’i ndihmonte, sepse kishte problemet e veta në Lindjen e Largët (ndoshta Rebelimi në Kinë ose Lufta Ruso-Japoneze që po afrohej ). Sarafov u largua pa thënë lamtumirë dhe Kuropatkin filloi të pyeste për të nga të njohurit e përbashkët, të cilët e informuan Sarafov për këtë, kështu që ai u shqetësua se do të arrestohej dhe u largua nga Rusia.
Konsulli rus në Manastir, Aleksandar Rostkovskij (1860 – 1903) tregoi njëfarë simpatie për vuajtjet e popullatës në Maqedoni, kurse Krste Misirkov ishte mësuesi i fëmijëve të tij, gjë që të krijon përshtypjen te shumë se konsulli e mbështeti luftën tonë për liri, por në të vërtetë VMORO-n e konsideronte banditë dhe donin ta rrëmbenin për shpërblim – siç dëshmon indoneziani Georgi Pop Hristov (1876 – 1962).
Rusia nuk dha asnjë mbështetje për kryengritjen e Ilindenit, por kur më 8 gusht 1903 Rostkovskij u vra në Manastir, Rusia dërgoi një flotë të tërë prej 14 anijesh në Turqi, kështu i frikësuar nga kjo, sulltani kërkoi falje për vrasjen, vrasësi u var, valija e Manastirit u shkarkua dhe u burgos në Libi dhe u ofrua një dëmshpërblim i pasur. Flota u tërhoq sikur asgjë të mos kishte ndodhur dhe këtë cinizëm e rrëfen Henri Noel Brailsford në librin “Maqedonia: Racat e saj dhe e ardhmja e tyre”. Ai u trondit nga fakti që rusët nuk u dhanë asnjë mbështetje indianëve dhe dërguan një flotë të tërë për një konsull, i cili në të vërtetë vdiq për shkak të disa grindjeve dhe kotësisë.
Gjegjësisht, konsulli kaloi pranë një gardiani turk, i cili duhej ta përshëndeste sipas rregullores, gjë që nuk u bë. Më pas Rostkovski zbriti nga karroca dhe i zemëruar e pyeti emrin e tij (dhe gjoja e goditi me kamxhik, të cilën e bënte shpesh gjatë grindjeve) dhe roja (një shqiptar në shërbimin turk) më në fund e qëlloi. Mund të ketë pasur politikë në këtë rast, por është e vogël në krahasim me një kryengritje masive me viktima dhe shkatërrime të mëdha, të cilën Rusia thjesht e injoroi. Ajo tani po përshëndet kryengritësit tanë, të cilët i la në baltë, që është cinizëm i paparë.
Ambasadori i saj Sergej Bazdnikin madje i lejoi vetes të pretendonte se rusët “çliruan tokën maqedonase” në Luftën e Parë Botërore, e cila është një pseudohistori e plotë dhe Rusia (si dhe anëtarët e tjerë të Antantës si Britania dhe Franca)pastaj ishte në anën e Serbisë dhe asaj të madhe, me Maqedoninë e Vardarit si pjesë të saj. Lufta filloi pasi serbi i Bosnjës Gavrilo Princip vrau princin e kurorës austro-hungarez Franz Ferdinand, pas së cilës Austro-Hungaria akuzoi Serbinë për përfshirje në këtë rast dhe shpalli një ultimatum dhe në fund luftë. Nga pikëpamja e Antantës, praktikisht ishte një luftë për mbrojtjen e Serbisë dhe këtu nuk pati çlirim të Maqedonisë, të paktën jo siç e kuptojmë ne.
Në të njëjtën kohë, anëtarët e VMRO-së si Hristo Matov, Todor Aleksandrov, Aleksandar Protogerov dhe Petre Chaule luftuan kundër Rusisë, kryesisht si pjesë e Divizionit të 11-të Maqedonas të Këmbësorisë të Ushtrisë Bullgare, e cila luftoi përkrah Fuqive Qendrore (Austro-Hungari, Gjermani dhe Turqi). Libri “Luftërat Ballkanike dhe Lufta e Parë Botërore” i Dr. Oliver Tsatskov dhe Dr. Anita Ilieva Nikolovska, por fatkeqësisht qytetarët tanë duket se lexojnë dobët.
Së fundi, Vërtetmatësi nuk dëshiron të përhapë urrejtje ndaj popullit rus dhe është e sigurt se në historinë tonë kemi pasur kontakte edhe me ta (shembuj për këtë janë: Miladinovci, Misirkovi, Çupovski etj.), por megjithatë, ajo nuk ishte aq masiv dhe në një nivel kaq të lartë, si në vendet përreth: Greqi, Serbi, Mal të Zi apo Bullgari.
Për të gjitha këto probleme Vërtetmatësi së fundi botoi një analizë me titullin “Mospërputhja dhe dyftyrësija e politikës së jashtme ruse ndaj maqedonasve”.
