Ambasada ruse në Shkup ka uruar qytetarët tanë për festën e Shën Kirilit dhe Metodi, duke i cilësuar përgjithësisht si edukatorë sllavë, por në Sofje botoi një kartë në të cilën përshkruheshin si bullgarë, gjë që nuk përputhet mirë. Nga ana tjetër, ambasada ruse në Athinë na ka quajtur “Shkup” pas shpine dhe derisa e gjithë kjo po ndodh, Rusia po vepron si një lloj mbrojtës i maqedonizmit për vendin tonë. Tema këtu nuk është nëse disa figura historike na përkasin neve apo Bullgarisë, as tema nuk është mosmarrëveshja jonë me Greqinë, por mospërputhja dhe dyfishimi i politikës së jashtme ruse.

Shkruan: Vangel Bashevski

Fatkeqësisht qytetarët tanë kanë shumë trauma nga e kaluara e largët apo e afërt, si konflikti i vitit 2001, mosmarrëveshja me Greqinë, ndryshimi i emrit kushtetues apo vetoja bullgare për integrimin tonë europian, kështu që disa prej tyre shohin një zgjidhje shpëtimtare në Rusi. Sipas tyre, është alternativë më e mirë se perëndimi, sepse ishte më e favorshme për shqiptarët, nën presionin e saj u ndryshua emri kushtetues Republika e Maqedonisë,çdo sulm ndaj identitetit kombëtar maqedonas në favor të mohuesve tanë, grekëve, dhe në favor të zgjerimit të NATO-s… Në këtë narrativë, rusët luajnë rolin e mbështetësve të pakompromis të maqedonasve, por kjo është kryesisht e rreme.

Kështu, p.sh., gjatë vizitës së ish-presidentit maqedonas Gjorge Ivanov në Moskë më 24.05.2017, kolegu i tij rus Vladimir Putin i bëri lajka se Dita e shkrim-leximit sllav festohet edhe në Rusi dhe se atje ka ardhur pikërisht nga Maqedonia. Por ai ndoshta ka këshilltarë, të cilët i pëshpëritin se çfarë të thotë dhe kjo është mirësjellje e pastër dhe ndaj të ftuarve të tjerë, për shembull nga Bullgaria, ai mund t’u ketë bërë lajka se ajo ka luajtur një rol kyç për shkrim-leximin sllav apo të ngjashme.

Më 24 maj 2024, Ambasada Ruse në Shkup uroi qytetarët tanë festën, duke e përshkruar përgjithësisht Shën Kirili dhe Metodi si edukatorë sllavë, por ai në Sofje botoi një kartë në të cilën më konkretisht përshkruheshin si bullgarë. Megjithatë, tema këtu nuk është nëse disa figura historike na përkasin neve apo Bullgarisë, por tema është mospërputhja dhe dyfishimi i politikës së jashtme ruse.

Në vendin tonë, prirje janë disa nacionalistë të sapopërbërë të cilët besojnë me naivitet se Rusia i mbështet pa rezerva, por siç e pamë, nuk është kështu. Në realitet, shumica e rusëve nuk e kanë idenë se ku jemi në një hartë (në përgjithësi, meqë ra fjala, bazuar në përvojën personale të jetesës në Rusi) dhe çështja maqedonase, natyrisht, nuk është një temë qendrore në jetën e tyre, as në politikën e tyre.

Rusia tregoi tre herë më shumë interes për ne kur ish-kryeministri Nikolla Gruevski filloi të flirtonte me ta, diku pas zhgënjimit të Samitit të NATO-s në vitin 2008, në të cilin për shkak të vetos greke nuk u bëmë pjesë e aleancës. Interesi i Rusisë ndaj nesh u rrit edhe më shumë kur mosmarrëveshja me Greqinë duhej të zgjidhej përfundimisht për shkak të hyrjes sonë në NATO, që solli ndryshimin e emrit tonë kushtetues. Rusia e kundërshtonte këtë, por jo sepse i interesonte emri ynë, por se e shqetësonte hyrja jonë në NATO. Ai filloi të luajë me kartën e nacionalizmit maqedonas dhe të nxisë revoltën kundër ndryshimit të emrit dhe shembull për këtë ishte tweet-i i ambasadës ruse në Shkup nga 20 tetor 2018:

#Rusia e njohu Republikën e #Maqedonisë nën emrin e saj kushtetues më shumë se 26 vjet më parë dhe nuk e ka ndryshuar qëndrimin e saj.

Ajo u prit me komente miratuese nga disa bashkëqytetarë tanë dhe natyrisht Rusia nuk e mbajti premtimin. Në fakt ka qenë një marifet marketingu vetëm për tregun tonë dhe ka shumë gjasa që të mos jetë bërë i ditur nga ambasada e saj në Athinë. Atje Rusia luajti pikërisht rolin e kundërt, që përfshinte inkurajimin dhe financimin e politikanëve nacionalistë grekë si Panos dhe Dimitris Kammenos të partisë Grekët e Pavarur (ANEL), në mënyrë që ata të kundërshtonin zgjidhjen e mosmarrëveshjes së emrit, në mënyrë që ne të mos hynim në NATO. . Ky ishte një shembull tekstual i asaj që romakët e quanin “Përça dhe sundo”.

Ndonëse është e vërtetë që rusët e njohën Maqedoninë me emrin e saj kushtetues, ata nuk ishin gjithmonë konsistent në përdorimin e tij, qoftë zyrtarisht apo jozyrtarisht. Diku thoshin Republika e Maqedonisë, e diku Ish Republika Jugosllave e Maqedonisë (FYROM) ose variacione të ngjashmee. Për shembull, ky ishte rasti në faqen ruse për shërbimet administrative Gosuslugi (foto) dhe ndodhi që të dy emrat të renditeshin në të njëjtin burim (foto). Shembull i kësaj mospërputhjeje në lidhje me emërtimin ishte raporti i showmanit të njohur rus Aleksandër Prjanikov, të cilin ai e regjistroi në vendin tonë në vitin 2016 dhe në të cilin disa herë na quajti FYROM. 

Madje, në profilet në rrjetet sociale, ambasada ruse në Greqi na quajti “Shkup” (shembull: këtu dhe këtu) dhe në të njëjtën kohë kur rusët në vendin tonë u betuan se qëndrojnë me vendosmëri pas emrit Republika e Maqedonisë. Ndryshe, termi Maqedoni është i pranishëm në postimet e atyre profileve, por në kontekst grek, në kuptimin e rajonit në veri të Greqisë (shembull).

Në të njëjtën kohë, ambasada ruse në Greqi thekson lidhjet ortodokse dhe historike midis rusëve dhe grekëve, faktin se Rusia Perandorake i ndihmoi grekët kundër skllavërisë osmane, se u dha atyre strehim dhe se greku Ioannis Kapodistrias (1776 – 1831). ) madje u bë ministër i jashtëm i Rusisë dhe kryeministër i Greqisë së lirë dhe citohen fjalët e mëposhtme të Putinit:

Që në hapat e parë të pavarësisë greke, Rusia ka mbështetur gjithmonë popullin grek dhe shtetin grek dhe do të vazhdojë ta bëjë këtë edhe në të ardhmen.

Në një periudhë të caktuar, Greqia ishte një nga vendet më miqësore euroatlantike ndaj Rusisë, madje ata kishin njëfarë bashkëpunimi ushtarak, për të cilin kontribuoi edhe ministri i Mbrojtjes i Greqisë, i përmendur më parë Panos Kammenos. Dhe ndërsa kjo po ndodhte, Rusia po vepronte diçka krejtësisht ndryshe para nesh.

Ambasada e saj në Shkup madje filloi të shënojë përvjetorët e lindjes ose të vdekjes së heronjve tanë kombëtarë (për shembull: këtu, këtu, këtu, këtu dhe këtu),megjithëse Rusia nuk i ka ndihmuar shumicën prej tyre në luftën e tyre dhe ata janë krejtësisht të panjohur atje. Kjo ishte e çuditshme edhe sepse qëllimi i një ambasade është të promovojë vendin, historinë dhe kulturën e tij, jo atë të mikpritësit. Është mirë që ambasada t’i urojë një festë të caktuar, të përmend një person historik që bashkon të dy vendet, por kjo ishte tashmë pa shije dhe me shumë gjasa kishte të bënte me manipulimin e publikut tonë. Por, sigurisht, kjo ishte vetëm për audiencën tonë dhe këtë nuk e përcollën ambasadat ruse në vendet fqinje të Ballkanit, ku u rreshtuan disa heronj të tjerë. Ose ndoshta e njëjta gjë vetëm me një përshkrim të ndryshëm

Le të jemi të sinqertë, nuk është e pazakontë që diplomatët, politikanët dhe figurat e tjera publike të bëjnë deklarata kontradiktore për audienca të ndryshme për t’i kënaqur ata, kështu që sigurisht që mund të ndodhë në Perëndim. Por kur Rusia e bën këtë në raport me maqedonasit, ajo ka një peshë të veçantë, sepse disa prej tyre e perceptojnë atë me naivitet si një vend fqinj dhe një mbështetës të sinqertë, gjë që është veçanërisht e vërtetë për ata të nacionalistëve tanë të sapoformuar dhe pro Putinit.